Project Streetmirrors

Knippen in het park

De Amsterdamse hulpverleners Hanoch Limahelu en Garrick Croes sjezen met hun bakfiets kriskras de stad door om dak- en thuislozen te knippen. “Na een knipbeurt zien mensen er gewoon weer goed uit en voelen zich vaak beter.”

Iets kunnen betekenen voor iemand in een kwetsbare positie. Dat drijft Hanoch en Garrick elke dag weer in hun rol als hulpverleners. Zij leerden elkaar in 2008 kennen toen zij beiden bij de crisisopvang in Amsterdam werkten. Vanaf dat moment werken ze samen – op dit moment bij een instroomhuis van het Leger des Heils – waar ruim vijftig dak- en thuislozen worden opgevangen. Daar zetten zij ook hun project ‘streetmirrors’ op – een initiatief om deze groep mensen van een gratis knipbeurt te voorzien.

Over een andere boeg

“Ons werk vóelt helemaal niet als werk, meer als een passie om voor mensen te zorgen,” vertelt Garrick. “Wij stellen onszelf geregeld de vraag wat we nog meer kunnen doen voor iemand die op dat moment in een lastige periode in zijn leven verkeerd.” De online video’s van Joshua Coombes, die in Londen kwetsbare mensen op straat knipte, inspireerde hen enorm. “We zagen dat je in relatief korte tijd veel resultaat kunt boeken met een knipbeurt – het brengt een enorm positieve verandering voor mensen.” Dat idee – om dak- en thuislozen op straat te knippen – hebben ze altij d in hun achterhoofd bewaard om misschien ooit iets mee te doen. Hanoch: “Toen er vanuit de organisatie loopbaanbudget vrij kwam, wisten we dan ook meteen wat we wilden gaan doen. Leren knippen!”

Oefenen

“In het begin zij n we het – in het instroomhuis – maar gewoon heel laagdrempelig gaan proberen. We begonnen met een tondeuse op standje één in onze hand,” grapt Garrick. “Dat was in 2018, toen kwam er een kamertje beschikbaar op de opvang dat we omtoverden tot barbershopje,” herinnert Hanoch zich. “Met platenspeler en al, zodat we mensen uit de drukte konden halen.” Het concept sloeg aan. “Mensen die zichzelf niet meer zagen staan, lachten weer na een knipbeurt. Dat was zo mooi om te zien,” vertelt Garrick. “Toen besloten we ons verder te verdiepen in het knippen.” Ze volgden barbierstrainingen, oefenden op modellen en ontwikkelden zo beetje bij beetje hun knipskills.

Al die tijd hadden ze de droom om ook op straat in Amsterdam te kunnen gaan knippen. Toen zij in 2020 in contact kwamen met een Amsterdamse ontwerpster die zich ook actief inzette voor dak- en thuislozen, ontstond er een samenwerking én kwam er geld beschikbaar. “We spraken uit dat we heel graag een bakfiets wilden en zij is dat toen – met externe hulp – gaan realiseren,” vertelt Hanoch. “De fiets is speciaal voor ons gemaakt met een opklapbare spiegel en krukjes, echt geweldig!” Garrick: “Een punkstijl barbershop op wielen!” Dus sinds twee jaar rij den ze door de Amsterdamse straten. “We zoeken de mensen op waarvan we – dankzij onze ervaring – weten waar ze zijn,” licht Garrick toe. “Een afspraak maken is voor deze doelgroep niet prettig; het zorgt voor een drempel en schuldgevoel als ze toch niet kunnen komen. Dat willen we natuurlijk vermijden, dus we zoeken ze op, dat werkt heel goed.”

Klein vonkje

Waar de kracht ligt van hun initiatief? “We gaan altijd samen op pad, doen het nooit alleen. Dat heeft een positief effect omdat we de tij d en aandacht voor iemand hebben,” legt Hanoch uit. “Sommige mensen praten niet, die genieten gewoon van een knipbeurt en soms heb je heel goede gesprekken.” Volgens Hanoch en Garrick is goed uitziend haar belangrijk. Hanoch: “Doordat mensen verslaafd zijn of psychisch in de war vergeten ze hun uiterlijk. Maar je merkt dat als hun haar wordt gedaan ze daarna lekkerder in hun vel zitten. Een goed kapsel geeft hen eigenwaarde. Wat wij doen is misschien slechts een klein vonkje in het hulpverlenerstraject, maar het is wel zichtbaar en heeft effect.” Garrick denkt dat ze de drempel om naar de kapper te gaan verlagen: “Wat we vaak terugkrijgen is dat mensen niet naar de kapper durven, omdat ze het gevoel hebben niet fris te ruiken of verwaarloosd haar hebben. Ze schamen zich er vaak voor. Wij vinden het belangrijk dat we dit vrij willig kunnen doen en dat mensen gratis geknipt worden.” Het resultaat is elke keer weer leuk. “Na een knipbeurt zien mensen er gewoon weer goed uit en voelen zich vaak beter. Het is maar een knipbeurt, maar het zijn de kleine dingen waarin herstel zit. Je ziet dan soms een heel ander persoon, dat vind ik wel een kick,” aldus Hanoch. “Er is onderzoek gedaan wat dak- en thuislozen het ergste vinden. Dat is dat er geen contact, aandacht en verbinding is met andere mensen.”

Op knieën knippen

Ze plannen het altijd in als ze met de bakfiets op pad gaan, waarbij een van hen met een andere fiets ernaast fietst. “We maken er wekelijks tijd voor en hebben vaste locaties waar we naartoe gaan,” zegt Garrick. Lachend: “De bakfiets staat binnen gestald en het is altij d een hele tour om ‘m eruit te krijgen. We kleden ons ook altijd als barbiers met een blouse en vestje.” En bij regen? “Dan gaan we ook gewoon hoor!”

De mannen krijgen naar eigen zeggen meestal positieve reacties van de mensen die ze knippen en koesteren mooie herinneringen. “Heel veel mensen zijn eenzaam en hebben behoefte aan een praatje,” vertelt Hanoch. Garrick: “Er zijn ook mensen die zeggen: ‘het gaat mij niet om het kapsel, maar om de aanraking.’ Een knipbeurt creëert een intieme band en mensen geven zich voor eventjes over.”

Als je inlevingsvermogen en interesse in de ander hebt, kun je dit werk doen, zeggen de bevlogen heren. “Je komt met problematiek in aanraking tijdens het knippen,” “Als iemand door zijn verslaving in slaap valt tijdens het knippen kun je hem niet keihard wakker schudden. Ik knip meestal op mijn knieën verder.” Hanoch: “Dak- en thuisloos worden kan iedereen overkomen. Niet iedereen heeft dezelfde kansen gehad of heeft een vangnet. Het is handig als je iets weet van opvanglocaties en mensen kunt doorverwijzen.”

Laatste centen

“Ik leer zoveel van deze mensen,” betoogt Garrick. “Het zijn mensen met enorm veel levenservaring en ik heb regelmatig keuzes in mijn leven gemaakt met wijze levenslessen van hen in mijn gedachten. Bij voorbeeld dat het leven vallen en opstaan is. Er zijn dak- en thuislozen die zoveel ellende hebben meegemaakt, maar nog steeds ontzettend vriendelijk zijn en kunnen lachen ondanks alle narigheid. Als je maar blijft opstaan. Het zij n mensen die weinig hebben, veel geven – ze halen zo een broodje voor hun buurman van hun laatste tien euro – en blijven doorgaan.” In de toekomst willen ze nog veel leren in het kappersvak. “Dat zal altijd wel blijven,” denkt Hanoch. “Er valt nog zoveel bij te leren. Als we iemand knippen, willen we het gewoon goed doen.” Maar ze blijven het sowieso op deze manier combineren: hulpverlening en knippen.”